16 апрел – дар шаҳри Душанбе Конфронси байналмилалӣ зери унвони “Мероси уранӣ Иттиҳоди Шӯравӣ дар Осиёи Марказӣ: мушкилот ва дурнамо” бахшида ба ҳафтаи илм баргузор гардид. Конфронси мазкур аз ҷониби Иттиҳоди байналмилалии собиқадорони нерӯи атомӣ ва саноат, Созмони собиқадорони Тоҷикистон ва Агенти амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳом Тоҷикистон ташкил гардидааст.

Акс: шуъбаи муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ.

Дар конфронси мазкур намояндагони Иттиҳоди байналмилалии собиқадорони Нерӯи ҳастаи ва саноат, Ташкилоти асосии давлатҳои иштирокчии ИДМ дар соҳаи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ, сӯзишвории истифодашудаи ҳастаӣ ва аз истифода барповардани абъектҳои хатарноки радиатсионии ҳастаӣ, Шурои ҷамъиятии Корпоратсияи давлатии «Росатом», ташкилотҳои ветеранҳои Кирғизистон, Белоруссия, Узбекистон ва Агентии амнияти ХБРЯ-и Академияи илмҳои Тоҷикистон иштирок намуданд.

Дар маросими ифтитоҳи Конференси нахуст Академик, профессор, мушовир, ходими пешбари илмии Агентии амнияти ХБРЯ-и Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон - раиси ташкилоти собиқадорони Тоҷикистон Улмас Мирсаидов баромад намуда, табрикотии Президенти Академияи илмҳои Тоҷикистон Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахтро ба ҳозирин расонид. Ҳамчунин зимни сухани ифтитохи раиси «Иттиҳоди байналмилалии собиқадорони энергетика ва саноат» Ипатова. Р., баромад намуд.

Акс: шуъбаи муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ.

Раиси ташкилоти собиқадорони Тоҷикистон академик Улмас Мирсаидов зимни сухани ифтитоҳии худ қайд кард, ки: «Конференсияи мазкур барои кишвари мо воқеан муҳим аст. Зеро мушкилоти воқеии партовҳои саноати уран мухокима карда мешаванд. Тавре маълум аст, дар қаламрави Тоҷикистон миқдори зиёди партовҳои уран боқӣ мондааст, ки барои беҳбуди вазъи экологӣ ва пешгирии офатҳои экологӣ тадбирҳои барқарорсозӣ лозим аст».     Номбурда илова намуд, ки «Мехоҳам таъкид намоям, ки дар Тоҷикистон як қатор чорабиниҳои барқарорсозӣ бо иштироки «Росатом» бомуваффақият анҷом ёфтаанд ва мо нақш ва талошҳои «Росатом», кишварҳои Иттиҳоди Аврупо ва Агентии байналмилалии нерӯи атомӣ-ро дар ҳалли мушкилоти мероси урани Тоҷикистон баҳои баланд медиҳем».

Акс: шуъбаи муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ.

Сипас, муовини раис, котиби масъули «Иттиҳоди байналмилалии собиқадорони энергетика ва саноат»,  Виталий Тихонович Лебеденко баромад намуда, таъкид кард, ки “Ҳаракати собиқадорони мо мунтазам чорабиниҳои байналмилалиро бахшида ба энергияи атомӣ мегузаронад, вале Конференсияи имрӯза махсус аст. Ин нахустин Конференсияи Иттиҳоди собиқадорон аст, ки чунин як масъалаи мубрами барои кишварҳои Осиёи Марказӣ, ба мисли ҳалли масъалаҳои мероси уранро баррасӣ мекунад. Соли гузашта мутахассисони ширкати «Росатом» дар чаҳорчӯби тарҳи азнавсозии як қатор иншооти мавзеи саноатии Табошари Тоҷикистон корҳоро пеш аз мӯҳлат анҷом доданд. Фаъолият пас аз миёнаравӣ дар мавзеъҳои собиқ саноати истихроҷи уран идома хоҳад ёфт, зеро онҳо аҳамияти хоса доранд, ки бевосита ба рушди иҷтимоию иқтисодии маҳалҳои аҳолинишини ҳамшафати ин мавзеъҳо иртибот доранд”.

Акс: шуъбаи муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ.

«Созмони асосии ИДМ оид ба идоракунии партовҳои радиоактивӣ инвентаризатсияи объектҳои мероси ҳастаӣ анҷом дод. Барои зиёда аз 150 объект шаҳодатнома тартиб дода шудааст. Дар Феҳристи таъсисдодаи объектҳо натиҷаи тадбирҳо оид ба таъмини амнияти экологӣ дар давоми 10 соли охир ба назар гирифта шудаанд. Ҳадафи он баҳри ҳалли таҳияи лоиҳаи рафъи зарари ҷамъшуда, ташаккули дақиқи стратегияи истифодаи ояндаи иншоот мебошад, ки аз ҷониби мақомоти миллӣ муайян карда мешавад. Чунин стратегия бояд мувозинати байни интихоби технология ва ноил шудан ба дархостҳои аҳолӣ, сармоягузорони эҳтимолӣ ва ташкилоте, ки иншоотро истифода мебарад, ифода кунад», - шарҳ дод Михаил Литвинов, котиби масъули мақомоти машваратии Созмони асосии ИДМ оид ба идоракунии хароҷоти сарфшуда, сузишвории ядроӣ, партовҳои радиоактивӣ ва барҳам додани партовҳои ядроӣ ва радиоактивӣ.

Акс: шуъбаи муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ.

Дар рафти Конференсияи байналмилалӣ иштирокчиён масъалаҳои муҳим, аз қабили арзёбии вазъи мероси уран ва таъсири он ба саломатии аҳолӣ ва муҳити зист, таҷрибаи беҳтарини ҷаҳонӣ оид ба беҳсозии минтақаҳои бо партовҳои уран олудашуда ва таҳияи стратегия ва нақшаҳои амал оид ба ҳалли мушкилот вобаста мероси уран алоқамандро мавриди муҳокима ва баррасӣ қарор доданд.

Акс: шуъбаи муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ.

Маълумотнома:

Иттиҳоди байналмилалии иттиҳодияҳои ҷамъиятии «Иттиҳоди байналмилалии собиқадорони энергия ва саноат» (IUOO MSVAEP) соли 2010 дар заминаи иттиҳодияҳои ҷамъиятии собиқадорони кишварҳои Аврупои Шарқӣ, ки энергияи атомиро инкишоф медиҳанд, таъсис дода шудааст. Дар айни замон ба Иттифок 13 ташкилоти чамъиятии ветеранҳои ядроии ёздаҳ мамлакат дохил мешаванд. «Иттиҳоди байналмилалии собиқадорони энергия ва саноат» (MSVAEP),  ягона ташкилоти собиқадорон мебошад, ки аз ҷониби Конфронси генералии Агентии байналмилалии энергияи атомӣ (МАГАТЭ) аккредитатсия шудааст. 

Дар соли 2021 бо қарори Шӯрои иқтисодии ИДМ ҶСК ТВЭЛ (шӯъбаи сӯзишвории Росатом) ташкилоти асосии кишварҳои узви ИДМ оид ба идоракунии сӯзишвории атомӣ, партовҳои радиоактивӣ ва аз кор андохтани силоҳи ҳастаӣ ва партовҳои радиоактивӣ таъин карда шуд. Ташкилоти базавӣ ба кишварҳои узви ИДМ дар чаҳорчӯби ҳамкориҳои бисёрҷониба ва дуҷониба бо мақсади ҳалли ҳамаҷонибаи мушкилот дар соҳаи идоракунии сӯзишвории атомӣ, партовҳои радиоактивӣ ва барҳам додани партовҳои радиоактивӣ ва татбиқи лоиҳаҳои мушаххас кумак мерасонад. 

Соли 2024 Россия раёсати ниҳодҳои ИДМ-ро бар душ хоҳад дошт ва дар ин замина корҳоро дар самти таҳкими минбаъдаи Иттиҳод ҳамчун иттиҳодияи ҳамгироӣ ва афзоиши нуфузи байналмилалии он пурзӯр хоҳад кард.  Дар баробари ин  «Росатом» ва воҳидҳои он ҳамкориро бо корхонаву созмонҳои кишварҳои ИДМ густариш медиҳад.