Вазъи мураккаби геополитикии ҷаҳони муосир ва паҳншавии зуҳуроти номатлуб ва  даҳшатовар дар мисоли терроризм ва экстремизм, ки барои ҷомеаи башарӣ, сулҳу субот, амнияти давлат ва рушди устувори ҷомеа таҳдиди бевосита менамояд, на танҳо Ҷумҳурии Тоҷикистон, балки сайёраро ба ташвиш овардааст. Таҳлилҳо собит сохтаанд, ки терроризм яке аз ҷиноятҳои хатарнок буда, дар содир намудани кирдорҳои бадқасдона, аз қабили таркиш, оташ задан, тирпарронӣ аз силоҳи оташфишон, нобуд кардани молу мулк, халалдор сохтани амнияти давлат, ҷамъият, фаъолияти мақомоти ҳокимияти давлатӣ ва сохторҳои низомӣ, тарсонидани шумораи зиёди аҳолӣ ва расонидани зарари ҷисмонӣ ба  аъзои ҷамъият  ё намояндаи ҳокимият бо мақсади суст кардани асосҳои сохтори конститутсионӣ, амнияти давлат ва дигар кирдорҳои барои ҷамъият хавфнок, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, зоҳир мегардад.

Агар ба таърихи зиндагию рӯзгори инсоният назар афканем, мебинем, ки дар баробари рушду пешрафти ҷомеаҳо  ва падидаҳои гуногуни иҷтимоӣ, ҳамчунин омилҳои хатарзо ҳам арзи ҳастӣ кардаанд ва дар шаклу усулҳои гуногун содир мешуданд.  Аммо дар охири асри ХХ дар қатори дигар мушкилот, терроризм ва экстремизм ба зуҳуроти хатарноки умумибашарӣ табдил ёфтанд.        Болотар  дар бораи терроризм зикр кардем, вале дар радифи ин зуҳуроти манфии ҷомеа экстремизм низ яке аз ҷиноятҳои хавфнок мебошад ва дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муқовимат ба экстремизм»  №1655  аз  2- уми январи соли 2020 мафҳуми экстремизм ба тариқи зайл шарҳ дода шудааст:  «Экстремизм – ин изҳори фаъолияти ифротии шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ ба даъвати нооромӣ, дигаркунии сохти конститутсионӣ дар давлат, ғасби ҳокимият ва тасарруфи салоҳияти он, ангезонидани нажодпарастӣ, миллатгароӣ, бадбинии иҷтимоӣ, мазҳабӣ равона карда шудааст». 

Хабару гузоришҳои дар воситаҳои ахбори омма ба нашр расида,  шаҳодат медиҳанд, ки тайи солҳои охир амалҳои террористиву экстремистӣ харакатери нав касб карда, боз ҳам  даҳшатовару бераҳм гардида, паёмадҳои хатарзоро  ба раванди зинадгии мардум  ва асосҳои сохтори конститутсионии кишварҳои ҷаҳон ба вуҷуд овардааст.
«Вазъи мураккабу ташвишовари минтақа ва хатарҳои муосир, терроризму экстремизм, қочоқи силоҳ, ҷиноятҳои киберӣ ва ҷаҳон, аз ҷумла торафт шиддат гирифтани раванди аз нав тақсимкунии дунё, яроқнокшавии бошитоб, «ҷанги сард», таҳдиду дигар ҷинояткориҳои муташаккили фаромиллӣ моро водор месозад, ки барои таъмин намудани амнияти мудофиавии ҷумҳуриамон тадбирҳои иловагӣ андешем». Ин матлаб  дар  Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон  ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон  28 декабри соли 2023 таъкид гардид.

Воқеан, чунин таъкидҳои пайвастаи Пешвои миллат  шаҳодат аз он медиҳанд, ки мубориза бар зидди терроризм ва экстремизм вазифаи танҳо хадамоти махсус ва давлатҳои алоҳида набуда, балки вазифаи тамоми ҷомеаи ҷаҳонӣ мёбошад. Аммо новбаста аз ин Ҷумҳурии Тоҷикистон дар сафи пеши мубориза бар зидди терроризм ва эктремизм қарор дошта, онро ҳамчун вазифаи муҳимтарини таъмини амнияти миллии худ ва ҷаҳон медонад

Ба таъкиди олимону донишмандон, вобаста ба пешгирӣ намудани чунин зуҳуроти номатлуби ҷомеа,   бояд корҳои таълимию тарбиявӣ ва ташвиқотӣ, шуруъ аз  оила  то мактабу дигар  ташкилоту муассиса ва идораҳои ҷамъиятӣ пурзӯр карда шаванд, зеро шароити ҷаҳони имрӯз тақозо мекунад, ки бештару беҳтар ба масъали баланд бардоштани таълиму тарбия ва бедории ҳисси миллию дарки хештаншиносӣ аҳамияти ҷиддӣ додан лозим аст. Ҳарчанд мафҳуми «терроризм» имрӯз дар фаҳмиши мардум бо  шаклҳои гуногун шарҳу баён дода мешавад, аммо  маънои асосӣ ва моҳияти он даҳшатафканӣ буда, муқобили зиндагии осоиштаи мардум аст, ки бо дигар мафҳумҳои  номатлуб ба монанди   «террор», «фаъолияти террористӣ» ва  «ҳаракати террористӣ» алоқамандӣ дорад. 

Бояд тазаккур дод, ки  экстремизм ва терроризм, ки имрӯз хусусияти ба истилоҳ "интернатсионалӣ" пайдо кардааст, баҳри решакан кардани ин падидаи манфӣ, ҳамкориҳои байни давлатию байналмилалиро тақозо менамояд. 

Тибқи таҳлили коршиносон терроризм яке аз воситаҳои амалӣ кардани мақсадҳои сиёсии гурӯҳҳои муташаккил мебошад, ки бо ин роҳ  мехоҳанд харитаи иқтисодию сиёсии сайёраро ба манфиати худ мувофиқ созанд. Илова бар ин мақсади асосии терроризми байналмилалӣ дар ин ё он давлат сарнагун кардани низомҳои конститутсионӣ ва барпо кардани низомҳои иртиҷоии ҷаҳолатпеша ва бештар ба идеологияи экстремистӣ асосёфта мебошад, ки ин албатта бо роҳи таъсир расонидан ба мафкуари ҷавонони ноогоҳ, иваз намудни ирода ва ҷалби онҳо сурат мегирад.  

Аз ин ру, ҷавонони бо нангу номус ва ояндасози миллатро мебояд, ҳамеша зиракии сиёсиро аз даст надода, баҳри ҳифзи манфиатҳои миллӣ, махсусан Истиқлоли давлатӣ ва Ваҳдати миллиро чун гавҳараки чашм эҳтиёт ва ҳифз намоянд. 

Дар охир бояд таъкид намоем, ки Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии АМИТ ҳамчун мақоми танзимгари давлатӣ дар самти маводҳои химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ, ки дар замони имрӯз бо истифода аз усулҳои муосир аз  ҷониби созмонҳои терористӣ ва ашхоси ҷиноятпеша баҳри ҳадафҳои нопоки худ истифода бурда мешаванд, дар доираи ҳамкориҳои судбахш бо мақомоти ҳифзи ҳуқуҳи кишвар, баҳри решакан намудани ин вабои аср-терроризм ва экстремизм муборизаи беамон мебарад.

Олимҷон АЗИЗОВ, мудири шуъбаи муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ, номзади илмҳои техникӣ
 
Заробудин ШИРИНОВ, мутахассиси шуъбаи муносибатҳои байналмилалӣ ва робита бо ҷомеаи Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ